Fibrelle Prebiyotik Lif - İnülin Hindibağ 2 gr Saşe (30 Adet Kutu) INULIN

Aşağıdakiler Nurcan Yabancı'nın (Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, Gıda ve Beslenme Eğitimi Anabilim Dalı, Beşevler, Ankara) Derleme Makalesinden alınmıştır.

İNÜLİN ve OLİGOFRUKTOZUN BESLENME ile İLİŞKİSİ

İnülin ilk defa 1800’lü yıllarda Rose tarafından İnulahelenum adlı bir bitkinin köklerinden elde edilen bir karbonhidrat türü olarak tanımlanmıştır. İnülin veoligofruktoz birçok ülkede besinlerin toplam enerjisini düşürmek amacıyla dondurma, kek, pasta gibi yüksekkalorili besinlerin hazırlanmasında yağ ve şeker yerine kullanılmaktadır. İnülin ve oligofruktoz sindirimenzimlerine karşı dirençli olan β-2-1 bağları ile fruktoza bağlandığı için, enerji değerleri diğer bilinenkarbonhidratlara göre düşüktür. Diyet karbonhidratları 4kkal/g enerji içerirken, inülin ve oligofruktoz sindirimekarşı dirençli olmaları, ince bağırsaklarda emilime uğramamaları nedeniyle, diğer karbonhidratlara göredaha düşük enerji içeriğine sahiptirler. İnülin ve oligofruktoz, sindirime uğramadan doğrudan kalınbağırsağa geçerler, burada bakteriler tarafından fermentasyona uğrarlar. Fermente edilmişkarbonhidratların enerji değerleri, yaklaşık 0-2.5 kkal/g’dır. İnülin ve oligofruktozun enerji değerleriiçerdikleri karbon zincirine, fermente olan miktara, dışkıyla atılan miktara ve oluşan kısa zincirli yağasitlerine bağlı olarak değişir. Roberfroid [10], bir gram inülin ve oligofruktozın ortalama 1.5-1.7kkal enerjiverdiğini, bu miktarın ise heksozların verdiği enerjinin yaklaşık %38’ine eşit olduğunu açıklamıştır [10]. Bunedenle, bu maddeler obezite tedavisinde rahatlıkla kullanılabilir [11]. Hem inülin, hem de oligofruktozunyüksek miktarlarda alınmasının (40-100g/gün) kan insülin ve glukagon düzeyini, dolayısıyla kan şekerinietkilemediği [4], ancak hem inülin, hem de oligofruktozun belli dozlarının bireysel farklılıkgöstererek ishale neden olabileceği açıklanmıştır [6].

İNÜLİN ve OLİGOFRUKTOZUN SAĞLIKLA İLİŞKİSİ

İnülin ve oligofruktozun sağlık üzerine en önemli etkisi ince bağırsaklarda bifidobakterilerin gelişmesiniuyarmalarıdır. Kalın bağırsakta 400’den fazla çeşit bakteri vardır, bu bakterilerden bazıları kanser gibibirçok hastalığa zemin hazırlarken, Lactobacilli ve Bifidobakteri gibi bakteriler sağlığı olumlu yöndeetkilemektedir. İnülin veya oligofruktoz tarafından salınımları artan Bifidobakteri, zararlı bakterilerinüremesini engellerken, bağışıklık sistemle ilgili fonksiyonların uyarılmasını, B grubu vitaminlerininsentezini ve bazı minerallerin emiliminin artmasını sağlar. Prebiyotikler mikroorganizma içeriğinde olmayanorganik kompanentlerdir [12]. Bunlar, bağırsak florasını geliştirerek, sağlığı koruyucu ve hastalıkları önleyici etkigösteririler. İnülin, dışkı mikroflorasında normalde %20 oranında bulunan Bifidobakteri oranını, %71‘e kadarçıkarabilir. İnülin ve oligofruktozlar, kan şekerinin regulasyonu ve lipit metabolizması üzerinde de olumluetki gösterirler [4].

Şeker Hastalığı: Hayvan çalışmalarında, inülin ve oligofruktozun kan insülin ve glikoz konsa”ntrasyonlarını düşürdüğü gösterilmesine rağmen, insanlarda etkisi tam olarak netlik kazanmamıştır. Kok ve ark. [13], dört hafta boyunca, gönüllü sağlıklı 12 bireye günlük 20 g fruktooligosakkarit, kontrol grubuna da aynı miktarda sukroz verilerek, plazma glikoz ve insülin seviyelerini incelemişlerdir. Sonuç olarak, fruktooligosakkarit verilen gruptaki bireylerin hepatik glikoz üretimi azalmış, fakat glikoz metabolizmasında insülin seviyelerinde bir değişikli gözlenmemiştir Ratlar üzerinde yapılan bir başka çalışmada, %10 oligofruktoz içeren standart diyet veya sadece standart diyet verilerek kan glikoz ve lipit profiline bakılmıştır. Deney grubunun postprandial (tokluk) serum trigliserit, insülin ve glikoz düzeyleri anlamlı derecede düşmüştür. Yine deney grubunda, glikoza bağlı insülintropik polipeptit ve glukagon benzeri büyüme faktörü düzeyi değişmemiştir [14].

Lipit Metabolizması: Oligofruktoz, serum trigliserit düzeyini düşürmektedir. Ratların diyetlerine eklenen 10g oligofruktoz, karaciğerde yağ sentezini azaltmıştır. Oligofruktozun yağ yapımını azaltıcı etkileri vardır [15]. Brighenti ve ark. [16] normolipidemik (kan lipit düzeyi normal) 20 gönüllü erkeğe, inülin içeren kahvaltılık tahıl karışımları vererek, inülinin kan lipit düzeyi üzerindeki etkilerini incelemişler, inülinin kan lipit parametrelerini düşürdüğünü saptamışlardır. Trautwein ve ark. [17] yürüttükleri bir çalışmada, 4 gruba ayırdığı hamster cinsi farelere beş hafta süresince 0, %8, %12 ve %16 oranlarında inülin eklenmiş; 20g/100g yağ ve 0.12g/100g kolesterol içeren diyetler vermişlerdir. İnülin almayan grupta kolesterol seviyesi etkilenmezken, %8, %12 ve %16 oranlarında inülin alan gruplarda sırasıyla serum kolesterolü %18, %15 ve %29 oranında azalırken, %12 ve %16 oranlarında inülin alan gruplarda sırasıyla trigliserit %40 ve %63 oranında düşmüştür. İnülin miktarı arttıkça, serum kolesterol, trigliserit ve VLDL-kolesterol düzeyi azalmaktadır. Amerikan Diyetetik Derneği, şeker hastalığında görülen lipit metabolizması bozukluklarını düzeltmek için, yağ yerine geçen, inülin gibi maddelerin kullanılmasını önermektedir [18].

Mineral Emilimi: Posa genel olarak mineral emilimini

azaltan besin öğesi olarak bilinse de, inülin ve oligofruktoz için bu doğru değildir. Diyet posası, fitat içeriği nedeni ile kalsiyum, magnezyum, demir, çinko ve mangan gibi minerallerin emilimini olumsuz yönde etkiler. Hem inülin, hem de oligofruktoz kalsiyum ve magnezyum biyoyararlılığını arttırarak kemik kayıplarını en aza indirir. İnülin ve oligofruktozun mineral emilimi üzerindeki olumlu etkileri, ince ve kalın bağırsakların pH’ını düşürmeleri ve uçucu yağ asitleri konsantrasyonunun artması ile ilişkilidir. Kalsiyum çekumdan emildiği için, çekumları alınmış ratlarda, inülin ve oligofruktoz etki göstermemiştir. Özellikle kemik kitlesinin en üst düzeye çıktığı ve ileri yaşlarda osteoporoz görülme olasılığı ile yakından ilişkili olan ergenlik döneminde verilen oligofruktozun kalsiyum emilimini arttırdığı bildirilmiştir [19]. Ratlarda, fruktooligosakkaritlerin kalsiyum emilimini arttırdığı, işaretli 45Ca kullanılarak ispatlanmıştır [20]. Gastrostomili hastalarda (yemek borusunun işlevini yapmadığı durumlarda beslenmeyi sağlamak amacıyla mideyi vücut dışına açan bir kanal oluşturulması), anemi ve kemik erimesi görülme oranı yüksektir. Diyete eklenen fruktooligosakkaritler gastrostomili hastalarda, bu problemlerin azalmasına neden olur. Bu hastalara %10 fruktooligosakkarit içeren bir diyet verilerek intestinal bölgedeki kalsiyum, magnezyum ve fosfor emilimleri ile kalsiyum bağlayıcı protein (CaBP) düzeyleri, kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Fruktooligosakkarit içeren diyet, CaBP ve intestinal bölgeden kalsiyum emilimini arttırmıştır. Fruktooligosakkaritlerin CaBP düzeyini arttırmaları, vücut kalsiyum dengesinin sağlanmasında önemlidir [21]. Ohta ve ark. [22] gastrostomili ratlara verdikleri her 1kg besine 75g fruktooligosakkarit ekleyerek yaptıkları bir çalışmada, kemik mineral yoğunluğu ile hemoglobin ve hemotokrit gibi anemi kriterlerinin, fruktooligosakkarit ekledikleri grupta, eklenmedikleri gruba göre anlamlı şekilde yüksek olduğunu saptamışlardır. Gastrostomili ratlarda, diyete eklenen fruktooligosakkaritin hem olan demirin emilimini arttırdığı, hem olmayan demiri ise etkilemedikleri rapor edilmiştir [23].

Gastrointestinal Sistem: İnülin ve oligofruktoz, bifidobakterileri arttırarak kalın bağırsak sağlığını olumlu yönde etkilerler. İnülin ve oligofruktozlar, kalın bağırsağa gelince hızla buradaki bakteriler tarafından fermentasyona uğrayarak, kısa zincirli yağ asitleri sentezini artırılar [24], bu artış, kalın bağırsak kanseri ve hiperkolesterolemi riskini azaltırken, vitamin sentezi ve bağışıklık sistemi uyarır [25]. Molis ve ark. [26] diyetle günde 20.1g fruktooligosakkarit verdikleri 6 gönüllü, sağlıklı bireyde fruktooligosakkaritlerin ince bağırsaklarda hiç emilmediğini, sadece kalın bağırsakta fermentasyona uğradıklarını saptamışlardır. Bu nedenle bu maddelerin enerji içeriğinin düşük olduğu bir kez daha ispatlamışlardır. Başka bir çalışmada da, fruktooligosakkarit ve oligofruktoz ile beslenen grubun gastrointestinal sistemlerinde, diğer gruplara göre daha fazla miktarda bütirat oluştuğu, kalın bağırsak pH’nın düştüğü, dışkı hacimlerinin ve bifidobakteri sayısının arttığı bildirilmiştir [27].

Kanser: İnülin ve oligofruktoz bifidobakteri senteziniarttırarak, kalın bağırsak kanseri riskini azaltmaktadır.Yapılan bir çalışmada ratlarda 1.2 dimetilhidrazin ilekalın bağırsakta kötü huylu tümör oluşturulmuş, dahasonra bir gruba sadece yağsız süt; bir gruba yağsız sütve bifidobakteri; bir gruba yağsız süt ve oligofruktoz; birgruba da yağsız süt, bifidobakteri ve oligofruktozverilerek tümörlerin gelişimi incelenmiştir. Bifidobakterive oligofruktoz verilen grupta kötü huylu tümörler diğergruplara göre, anlamlı şekilde azalmıştır. Bifidobakteribir probiyotik, oligofruktoz ise prebiyotiktir, ikisininberaber kullanılması sinbiyotik etki ile kalın bağırsakkanseri riskini azalttır [28].

Diğer Etkiler: İnülin ve oligofruktozlar, lenfositaktivitesini arttırarak, bağışıklık sistemi olumlu şekildeetkiler [26]. Kalın bağırsakta bifidobakterilerin oranı ileimmünoglobülin miktarı arsında pozitif ilişki vardır. İnülinve oligofruktozlar, bifidobakterilerin üremesini arttırarak,immünoglobülin aktivitesini de arttırır [29]. Dializhastaları için kullanılan beslenme ürünleri içerisinefruktooligosakkarit eklenmesi, hem hastaların geneldurumlarını olumlu etkilemiş, hem de kabızlıkşikâyetlerini azaltmıştır [30]. Anne sütü, oligosakkarityönünden zengin bir besindir. Oligosakkaritlerin bebeksağlığı üzerinde birçok önemli etkisinin olması, annesütünün önemini bir kat daha artırmıştır [31].inülin ve oligofruktoz gibi prebiyotiklerin eklenmesi,Bifidobacterium ve Lactobacillus’un çoğalmasınısağlayarak, bu hayvanların bağırsak mikrofloralarınıdüzeltir [33]. Piliçlerde fruktooligosakkarit,Salmonella’nın üremesini engellemektedir. Altı haftaboyunca, fruktooligosakkarit içeren diyet verilenpiliçlerde Salmonella typhimurium kolonilerinin sayısınınazaldığı açıklanmıştır [34].Günümüzde, fruktooligosakkaritler bebek mamalarında kullanılabilmektedir [32]. Ayrıca, inülin ve oligofruktozlarhayvan beslenmesinde de yararlı etkiler göstermektedir.Kedi ve köpeklerin kalın bağırsaklarında bulunan çeşitlibakteriler sindirilmemiş aminoasitlerin, amonyak, alifatikamin vb. maddelerin kalın bağırsakta fermantasyonauğramasına neden olarak dışkılarının çok kötükokmasına neden olur. Bu dışkı, insan sağlığını olumsuzyönde etkiler. Bu nedenle bu hayvanların diyetlerinenülin ve oligofruktoz gibi prebiyotiklerin eklenmesi,Bifidobacterium ve Lactobacillus’un çoğalmasınısağlayarak, bu hayvanların bağırsak mikrofloralarınıdüzeltir [33]. Piliçlerde fruktooligosakkarit,Salmonella’nın üremesini engellemektedir. Altı haftaboyunca, fruktooligosakkarit içeren diyet verilenpiliçlerde Salmonella typhimurium kolonilerinin sayısınınazaldığı açıklanmıştır.